زمینه بالینی

آتروفی عضلانی نخاعی(Spinal Muscular Atrophy: SMA)  با تحلیل نورون های حرکتی نخاع همراه بوده و باعث ضعف عضلانی و در اکثر موارد نهایتا منجر به مرگ شخص می گردد. بیماری به چهار نوع متفاوت تقسیم می شود. هر چه بیماری در سن کمتری شروع شده باشد سیر پیشرفت آن سریع تر است.

 

انواع بیماری SMA

• SMA I :  بیماری وردینگ هافمن (Werding-Hoffman) .این نوع SMA درزمان تولد و یا در شش ماه اول تولد مشاهده می شود. نوزاد  ضعف ماهیچه ای شدید دارد که منجر به اختلال در تنفس و عمل بلع می شود و نهایتا درطی دو سال اول زندگی فوت می کند. این نوزادان از لحاظ بهره هوشی نرمال هستند.

• IISMA  : سن شروع بیماری بین ۶ تا ۱۸ ماهگی می باشد و نسبت به نوع I  خفیف تر است. همانندSMA I ضعف ماهیچه ها مشاهده می شود. سرعت پیشرفت بیماری آهسته بوده و اکثر کودکان مبتلا فقط تا اوایل بلوغ زنده می مانند.

• SMA III: کاگلبرگ- ولندر (Kugelberg-Welander).این نوع خفیف تر بیماری، بعد از سن 18 ماهگی بروز می کند. تعدادی از افراد مبتلا در اوایل بلوغ از ویلچر استفاده می کنند. افراد مبتلا با افزایش سن، در نتیجه ضعف عضلات نخاعی در معرض ابتلا به عفونت های تنفسی و بروز اسکولیوز می باشند.

• SMA IV: شروع بیماری در سنین بزرگسالی است و ویژگی هایی مشابه نوع SMA III دارد.

 

زمینه ژنتیکی:

ژن بیماری SMN (Survival Motor Neuron) می باشد که در ناحیه ژنی q5 قرار دارد. از ویژگیهای این ناحیه ناپایداری زیاد، چندین مضاعف سازیDNA  و تعداد نسبتا زیادی ژن های کاذب است. ژنوم انسان دو نسخه از ژن  SMN را به صورت معکوس (inverted SMN copies) در یک ناحیه kb 1000 دارد که SMN1 و SMN2نامیده می شود. ژن اصلیSMN1، معروف به نسخه تلومریک است که بیشترین مقدار پروتئینSMN را تولید می کند.  SMN2سودوژن ژن اصلی است و تقریبا دارای همولوژی 99% با ژن اصلی است، به طوری که پروموتر یکسانی دارند و فقط در پنج جفت باز متفاوت هستند.  SMN2به نسخه سانترومریک معروف است که مسئول تولید مقدار کمی از پروتئین  SMNاست. ژن  SMN2 رونوشت مشابهی با SMN1 تولید می کند اما برای جبران کامل آن کافی نیست. با این وجود حضور کپی های SMN2 باعث بروز فنوتیپ خفیف تری از بیماری می شود.

در 95-98٪ موارد، درهمه بیماران مبتلا بهSMA  با شروع بیماری در سن خردسالی ژن SMN  در اگزونهای 7-8 حذف هموزیگوت نشان می دهد. در2-1٪ بیماران، که حذف اگزون های 7-8 را در یکی از آلل های خود ندارند، جهش نقطه ای شناسایی شده است.با توجه به اینکه SMA توارث اتوزومی مغلوب دارد در صورت بروز بیماری، والدین ناقل بوده و احتمال تولد نوزاد مبتلا در هر بارداری 25% می باشد.

 

روش‌های تشخیص مولکولی انواع SMA

1) PCR-RFLP   (Polymerase chain Reaction-Restriction Fragment Length Polymorphism )

2) MLPA   (Multiplex Ligation-dependent Probe Amplification)

3)  Real-time PCR

 

نمونه مورد آزمایش

• خون EDTA

• مایع آمنیون

• CVS

 

مدت زمان آزمایش

مرحله اول : بررسی نمونه والدین و فرد بیمار: 4-3 هفته

مرحله دوم: بررسی نمونه گرفته شده از جنین با روش CVS : 3-2 هفته

 

اسپینرازا داروی درمان بیماری آتروفی عضلانی نخاعی (SMA)

سوالات متداول در مورد بیماری آتروفی ماهیچه ای نخاعی (SMA)

 

 

 

 

 

References:

 Prior TW, Nagan N, Sugarman EA, Batish SD, Braastad C. Technical standards and guidelines for spinal muscular atrophy testing. Genetics in Medicine. 2011;13(7):686-94.

Li L, Zhou W-J, Fang P, Zhong Z-Y, Xie J-S, Yan T-Z, et al. Evaluation and comparison of three assays for molecular detection of spinal muscular atrophy. Clinical Chemistry and Laboratory Medicine (CCLM). 2017;55(3):358-67.

http://www.smh.com.au/interactive/2017/baby-aviana

https://blogs.brandeis.edu/dnamechanisms/rna-mechanisms/allie-mazzella

http://www.smasupportuk.org.uk/the-genetics-of-sma

http://www.smasupportuk.org.uk/blog/research/azzouz-laboratory-gene-therapy-for-sma