دسته بندی مطالب

تشخیص ژنتیک مولکولی مشاوره ژنتیک و بالینی تشخیص سیتوژنتیک تشخیص سیتوژنتیک مولکولی

آشنایی با تکنیک های تهاجمی غربالگری سلامت جنین آمنیوسنتز و CVS

| تعداد بازدید : 7546

قطعاً در دوران بارداری با آزمایش‌های مختلفی مواجه می شوید که از قبل اطلاعاتی در مورد آنها نداشته‌اید. برخی از این آزمایش‌ها غربالگری و بعضی تشخیصی هستند. آزمایش‌های غربالگری مشخص می‌کند که آیا خطری برای ناهنجاری وجود دارد یا خیر، در حالی‌که آزمایش‌های تشخیصی، مشکل را تائید می‌کنند. آزمایش‌های غربالگری شامل سونوگرافی و آزمایش‌های ویژه خون (غربالگری سه ماهه اول و دوم) است، در حالی‌که نمونه برداری پرزهای جفتی CVS و آمنیوسنتز (amniocentesis) هر دو جزء آزمایش‌های تشخیصی تهاجمی هستند.

آشنایی با تکنیک های تهاجمی غربالگری سلامت جنین آمنیوسنتز و CVS

در طول بارداری، می‌توان سلول‌های جنینی مناسب را برای آزمایشات ژنتیکی از مایع آمنیوتیک توسط آمنیوسنتز و از بافت جفتی با نمونه‌گیری از پرزهای کوریونی (CVS) یا از خون جنین به دست آورد. یکی از دلایل اصلی مضرات آمنیوسنتز در سه ماهه دوم این است که نتایج در بارداری نسبتا (بعد از هفته 16 بارداری) دیر به دست می‌آید. جایگزین‌های آزمایشات قبلی، نمونه‌برداری از پرزهای کوریونی (CVS) و آمنیوسنتز زود هنگام است که می‌تواند در سه ماهه اول بارداری انجام شود.

آمنیوسنتز و CVS

آمنیوسنتز: جنین در طول دوران بارداری، توسط مایع آمنیوتیک پوشیده شده است. این ماده خیلی شبیه آب است. مایع آمنیوتیک حاوی سلول‌های زنده جنین و مواد دیگری مثل آلفا فتوپروتئین است. این مواد می‌توانند اطلاعات مهمی در مورد سلامت جنین قبل از تولد او ارائه دهند. آمنیوسنتز یکی از آزمایش‌های بارداری است که در آن مقدار کمی از مایع آمنیوتیک از ساک حاملگی دور جنین برداشته می‌شود.

CVS: آزمایش CVS یا نمونه برداری از پرزهای جفتی جنین (Chorionic Villus Sampling) یک آزمایش اولیه و دقیق در بارداری است که ممکن است به عنوان جایگزین آزمایش آمنیوسنتز انجام شود. آزمایش سی وی اس یکی از آزمایش‌های تشخیصی سه ماهه اول بارداری است که در آن نمونه کوچکی از زائده‌های انگشتی بافت جفت (کوریونیک ویلی)، برداشته می‌شود. اطلاعات موجود در این نمونه مشابه اطلاعات خود جنین است و با استفاده از آن می‌توان ناهنجاری‌های کروموزومی و نیز به طور دقیق جنسیت جنین را تعیین کرد (اگر قصد ندارید جنسیت جنین را بدانید حتما به آزمایشگاه اطلاع دهید).

                                     amniocentesis                              cvs                      

آمنیو سنتز و سی وی اس، به چه افرادی توصیه می شود:

- افرادی که سن بالای 35 سال داشته باشند.

- افرادی که آزمون غربالگری در معرض خطر سندرم داون داشته باشند.

- افرادی که در بارداری قبلی خود، اختلال ژنتیکی را تجربه کرده اند.

- افرادی که در بستگان همسرشان، یک یا چند فرد مبتلا به اختلال ژنتیکی داشته اند، خطر ابتلای فرزندان این افراد به اختلالات ژنتیکی، بیشتر است.

- افرادی که برخی ویژگی های سونوگرافی نوزادشان غیر طبیعی است، مانند جمع شدن مایع در پشت گردن نوزاد و یا نقص قلبی مادرزادی، که نشان دهنده یک اختلال مانند سندرم داون است.

در نهایت، تصمیم نهایی برای انجام این گونه آزمایشات تشخیصی، با خود فرد است. باید به فرد زمان داده شود و در مورد خطرات این روش با فرد صحبت شود. خود فرد تصمیم می گیرد که تا چه حد خواهان اطلاعات اولیه، در خصوص اختلالات احتمالی فرزند خود است

نمونه برداری پُرزهای جفتی cvs و آمنیوسنتز

 

نمونه‌ برداری پُرزهای جفتی CVS

آمنیوسنتز Amniocentesis

چه زمانی اجرا می‌شود؟

بین 11 هفتگی و 14 هفته و شش روز.

 16 هفتگی تا 22 هفتگی.

چه بیماری های قابل بررسی می باشد؟

بیشتر جهت بیماری های تک ژنی استفاده می شود که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

تالاسمی

فیبروز کیستیک

هموفیلی

دیستروفی عضلانی دوشن و

بسته به اینکه جنین زن باردار در معرض خطر کدام گروه از بیماری‌های کروموزومی یا ژنتیکی قرار دارد، انجام تست‌های گوناگونی با استفاده از مایع آمنیوتیک امکان‌پذیر است.

چگونه اجرا می‌شود؟

 

سی وی اس، شامل مصرف مقدار بسیار کمی از جفت در حال توسعه، در جایی که به رحم متصل است، می شود. جفت حاوی بافت هایی است که از نظر ژنتیکی، با جنین یکسان است. سی وی اس، از دو طریق قابل انجام است. در اغلب اوقات، سی وی اس از طریق شکم انجام می شود، اما گاهی اوقات هم از طریق دهانه رحم انجام می شود. انتخاب روش سی وی اس، به موقعیت جفت بستگی دارد.

 

با استفاده از پروب سونوگرافی برای هدایت مسیر، یک سوزن مناسب، از طریق شکم و دیواره رحم، وارد جفت می شود. یک مقدار کوچکی از بافت جفت، از طریق سرنگ مکیده می شود. پس از آن سوزن، بیرون آورده می شود و شرایط جنین از طریق سونوگرافی مشاهده می شود.

با استفاده از پروب سونوگرافی، برای هدایت مسیر و اطمینان از انتخاب فاصله مناسب از جنین، یک سوزن مناسب، از طریق پوست وارد شکم و رحم می شود. و پس از آن سوزن، وارد مایع آمنیوتیک (مایع احاطه شده در اطراف جنین)، شده و مقدار کمی از آن مایع توسط سرنگ برداشته می شود. سپس سوزن بیرون آورده می شود و شرایط جنین از طریق سونوگرافی مشاهده می شود. مایع آمنوتیک، که شامل سلول های جنین است، برای آزمایش به آزمایشگاه فرستاده می شود.

آمادگی های لازم جهت انجام تست چه می باشد؟

زدودن موهای زائد ناحیه رحم

همراه داشتن معرفی نامه آزمایشگاه

حضور یک همراه جهت انجام امور اداری

آیا نیاز به ناشتایی و قطع دارو می باشد؟

بهتر است صبح روز نمونه گیری صبحانه سبک میل شود.و مثانه جهت نمونه گیری پرئ باشد. در صورتیکه داروی خاصی به تجویز پزشک معالج مصرف می نماید،  مطابق معمول داروی خود را در روز نمونه گیری مصرف نماییدو نیازی به قطع دارو نمی باشد.

 

چقدر طول می‌کشد؟

 

45-30 دقیقه که به موقعیت جفت بستگی دارد.

30-20 دقیقه در این حالت خارج کردن مایع 30 ثانیه طول میکشد ولی مدت سونوگرافی زمان بر است.

پس از آزمایش ، در چه صورتی باید به پزشک اطلاع داد؟

تب یا خونریزی، ترشحات واژینال،خونریزی واژینال  یا درد در ناحیه شکم ،گرفتگی شدید رحم بیش از چند ساعت، در این موارد حتما به پزشک اطلاع دهید.

میزان دقت چقدر است؟

دقت این آزمایش برای تشخیص ناهنجاری‌های کروموزومی 98 درصد است.

دقت آمنیوسنتز در حدود 99.4 درصد است. گاهی به دلیل خطای فنی در جمع‌آوری میزان کافی مایع آمنیوتیک، یا عدم رشد سلول‌های جمع آوری پس از کشت، جواب نادرستی ارائه می‌دهد.

خطرات چیست؟

 

خطر سقط جنین خودبخودی حدود 2-3 درصد است. خطر کمی برای عفونت وجود دارد، اما از آنجایی‌که این روند به روشی استریل اجرا می‌شود، خطر این مشکل ناچیز است.

خطر سقط جنین در طول 3ماهه دوم حدود یک تا هفت دهم درصد است. و قبل از هفته 15 کمی بالاتر است خطر بسیار کمی برای عفونت وجود دارد.

پس از آن چه کنم؟

استراحت کردن ،سفرنکنید، بعد از cvs شنا و حمام اجتناب کنید،از انجام کارهای سنگین پرهیز نمایید.

راهی برای کاهش سقط جنین وجود دارد؟

 از پزشک خود اطلاعات کافی کسب نمایید و اکر در طول تست سونوگرافی انجام شود احتمال ایجاد خطا کاهش می یابد.

آیا دردناک است؟

 

از آنجایی که روندی نسبتاً عمیق است، احتمال دارد، دردناک باشد. ممکن است، برخی از پزشکان متخصص آنرا با بی‌حسی موضعی اجرا کنند.

افراد مختلف چارچوب تحمل درد متفاوتی دارند، اما اکثر بانوان می‌گویند که گرچه این روند چندان دردناک نیست، ولی زمانی‌که مایع بیرون کشیده می‌شود، احساسی عجیبی داشته اند. کسانی که تجربه انجام این تست را داشته اند، عنوان کردند، به همام میزان که انجام یک آزمایش خون، ناراحتی دارد، انجام این آزمایش هم ناراحتی دارد. معمولا یک بی حسی موضعی برای انجام این تست نیاز است.

پس از آن چه نوع دردی را باید انتظار داشته باشم؟

در برخی افراد دردی مشابه درد پریود زیر شکم‌شان احساس می‌کنند.

آیا می‌توانم مسکنی برای درد مصرف کنم؟

بله با مشورت پزشک و توصیه ایشان می توان از مسکن استفاده نمود.

چه زمانی باید نگران باشم؟

قرمزی و التهاب جایی که سوزن وارد شده ، فعالیت غیر معمول جنین یا عدم فعالیت جنین،تب بالا،ترشحات غیرمعمول

برای دریافت نتایج چه زمانی طول می‌کشد؟

براساس این‌که آزمایش به چه منظوری صورت گرفته باشد، نتایج تجزیه و تحلیل کروموزومی بین 48-72 ساعت زمان نیاز خواهد داشت. اما برای برای تجزیه و تحلیل DNA، یک تا دو هفته زمان مورد نیاز خواهد بود. اگر سلول‌های جنین به رشد نیاز داشته باشد، این زمان طولانی‌ترمی شود.

برای آزمایشی که تنها به دنبال اختلالات کروموزومی معمول 13، 18، 21 و X و Y می‌گردد، نتایج بین 48-72 ساعت زمان می‌برد. برای تصویری کامل از کروموزوم‌ها (karyotype)، بین 2-4 هفته به زمان نیاز دارند . برای آزمایش DNA در رابطه با یک بیماری خاص، گاهی ممکن است، برای نتیجه 4-6 هفته زمان ببرد.

 

آیا احتمال انتقال بیماری از مادر به جنین وجود دارد؟

بله در صورتی که مادر ناقل هپاتیت یا  HIVباشد احتمال انتقال وجود دارد.

آیا می توان پیش از انجام تست مشاوره ژنتیک شد؟

 بله در واقع، اکثر مراکز تست از شما می خواهند پیش از انجام آزمایش با یک مشاور ژنتیک در مورد خطرات و مزایای روش های مختلف غربالگری و آزمایش قبل از زایمان صحبت کنید. مشاور سابقه خانوادگی و شرایط بارداری شما را جویا می شود. پاسخ های شما مشاور را قادر می سازد احتمال خطر مشکلات کروموزومی یا بیماری ژنتیکی خاص را تعیین کند. سپس می توانید در خصوص انجام آزمایش تصمیم بگیرید.

 

 

 

نکته:در هنگام انجام cvs و بعضا آمنیوسنتز، اگر خون شما Rh منفی باشد پس از انجام cvs نیاز به تزریق ایمونوگلوبین Rh دارید چون خون نوزاد با خون شما مخلوط شده و ناسازگار است.

تصمیم‌گیری بین آمنیوسنتز و CVS

هر دو آزمایش می‌تواند نشانگر این باشد که آیا کودک دارای مشکل کروموزومی یا نقص‌های خاصی است یا خیر. آزمایش CVS در دوران بارداری زودتر و معمولاً بین هفته‌های ۱۱ و ۱۴ انجام می‌شود، بنابراین شما می‌توانید هرچه زودتر در مورد شرایط کودک اطلاعات کسب کنید. اگر همه چیز خوب باشد، ذهن شما به همان اندازه زودتر آرام می‌شود، اما اگر یک مشکل جدی وجود داشته باشد و شما تصمیم بگیرید به بارداری پایان دهید، از آنجا که هنوز در سه ماهۀ اول بارداری هستید، ختم بارداری برای شما مشکلات کمتری ایجاد خواهد کرد. از سوی دیگر ممکن است پزشک تشخیص بدهد که قبل از انجام این آزمایش تهاجمی، منتظر نتایج غربالگری سه ماهۀ دوم باشد که در این شرایط، آزمایش آمنیوسنتز تنها انتخاب شما خواهد بود. عوامل دیگری نیز ممکن است بر تصمیم شما تأثیر بگذارد. برای مثال اگر شما در معرض خطر بالا برای داشتن یک نوزاد با نقص‌های لولۀ عصبی هستید، ممکن است از آنجا که cvs نمی‌تواند این نقص‌ها را تشخیص دهد، تصمیم به انجام آمنیوسنتز بگیرید. اگرچه این مشکلات معمولاً با یک سونوگرافی در اواسط دورۀ بارداری نیز تشخیص داده می‌شود. تصور بر این بوده است که آزمایش cvs، آمار بالاتری از سقط جنین را در مقایسه با آزمایش آمنیوسنتز دارد، اما تحقیقات نشان می‌دهد که چنین نیست. پزشکان باتجربه و مراکز پزشکی که بسیاری از این آزمایش‌ها را انجام داده‌اند، می‌توانند احتمال رسیدن هر گونه آسیبی را به جنین طی انجام این آزمایش‌ها کاهش دهند.

: https://www.babycenter.com/0_chorionic-villus-sampling-cvs_328.bc


نویسندگان

دکتر محمد امین طباطبائی فر (متخصص ژنتیک پزشکی)، زهرا کاظم زاده، واحد تحقیق و توسعه آزمایشگاه پاتوبیولوژی و ژنتیک اریترون

تماس با ما


اریترون یک آزمایشگاه تخصصی است که از راه های مختلف می‌توانید با آن در تماس باشید و پرسش ها

 و مشکلات خود را به آسانی با متخصصین ما در میان بگذارید.

 

ساعت کار آزمایشگاه از 06:30 صبح الی 10 شب به طور یکسره و روزهای تعطیل از 7 صبح الی 2 بعد از ظهر

اصفهان / خیابان شیخ صدوق شمالی / خیابان شیخ مفید غربی

جواب آزمایش خود را به آسانی از طریق ربات تلگرامی به آدرس erythronlab_bot@ دریافت نمایید.

شماره تماس : 2-36633621 - 031

شماره فکس: 89784728- 021                                           [email protected]

                                                                                    کد پستی : 76351-81647