ژنتیک و طاسی

ژنتیک مهمترین دلیل طاسی سر در مردان قبل از 50سالگی و در زنان بعد از یائسگی می باشد. میزان طاسی و الگوهای ریزش مو در این حالت، می‌توانند تا حد زیادی متفاوت باشند، انواع گوناگونی از طاسی با الگوی مردانه و زنانه که آلوپسی آندروژنیک، آلوپسی آندروژنتیک یا آلوپسی آندروژنتیکا نیز نامیده می‌شود و در فارسی می‌توان آن را به طاسی وابسته به هورمون مردانه و یا کچلی آندروژنیک نیز ترجمه کرد وجود دارد. در مرحله تشکیل جنین، ژن طاسی سبب می‌شود بخشی از فولیکول‌های مو نسبت به دی‌هیدروتستوسترون حساس شوند و پس از بلوغ به دنبال افزایش سطح هورمون‌های آندروژنی این فولیکولهای حساس وارد مرحله کوچک ‌سازی شده و از بین می‌روند. هورمون آندروژن و ژنتیک دو فاکتورمهمی هستند که نقش اصلی را در ریزش مو ایفا می‌کنند که این نوع ریزش مو در مردان یک روند طبیعی بوده و بسیار شایع است. ازهرچهار زن، یک نفر ریزش غیرطبیعی و نازک شدن مو را تجربه می‌کند، نحوه ریزش موی زنان و مردان متفاوت بوده و توسط ژن هایی کنترل می شوند که تحت تاثیر جنسیت هستند نه وابسته به جنس.

معمول‌ترین ریزش مو در زنان، طاسی منتشر است؛ که در این نوع طاسی، موها در ناحیه وسیعی از سر نازک شده و تراکم آنها کم می‌شود. مطالعات صورت گرفته، نشان داده از هر 5 مرد 3 نفر تا قبل از سن 50 سالگی به درجات متفاوتی از طاسی مبتلا می‌شوند. دلیل این نوع ریزش در زنان، عوامل ژنتیکی می باشد؛ که این نوع طاسی ارثی در زنان، طاسی آندروژنتیک هم نامیده می‌شود. ژن این نوع طاسی از پدر و مادر منتقل شده و به صورت اتوزومال مغلوب ظاهر می‌شود.

 

ژنتیک طاسی

ژن SOX21 عامل بروز طاسی سر در مردان که روی کروموزوم 13 واقع شده و بیان آن تحت تاثیر بیان ژن SRY است.

 

علائم اولیه

اولین علامتی که معمولا در مردان ظاهر می شود نازک شدن موها در نواحی شقیقه ها و بالای ابروست که منجر به بلند شدن پیشانی می شود. در مورد خانم ها کم شدن منتشر موها در ناحیه تاج سر از علائم بارز می باشد.

 

انواع طاسی

طاسی مردانه

آلوپسی آندروژنیک مردانه یا طاسی مردانه ریزش مو را نمی‌توان یک بیماری محسوب نمود. این وضعیت به طور معمول در مردانی که از نظر ژنتیکی مستعد این وضعیت هستند اتفاق می‌افتد و در واقع نوعی پاسخ فیزیولوژیک بدن آنها به آندروژن‌ها یا همان هورمون‌های مردانه می‌باشد.

طاسی زنانه

آلوپسی آندروژنیک زنانه یا طاسی زنانه را گاهی آلوپسی آندروژنیک آدرنال زنانه هم می‌خوانند، چرا که در برخی از این زنان سطح سرمی دهیدرواپی آندروسترون سولفات (DHEAS) که نوعی آندروژن غده فوق کلیه (آدرنال) است، بالا می‌باشد. در این زنان طرح مشخصی از آلوپسی مرکزی ابجاد می شود. ولی در زنان کاهش مو در تمام سر بطور یکسان پدید می‌آید و زنان مانند مردان دچار طاسی سر نمی‌شوند.

 

آلوپسی آره آتا

آلوپسی آره آتا یا طاسی منطقه‌ای؛ بیماری است که با آغاز سریع ریزش مو در یک منطقه کاملاً مشخص و معمولاً مدور تشخیص داده می‌شود. اکثریت بیماران زیر 60 سال سن دارند و هیچ یافته دیگری به همراه ندارند. علت این بیماری می‌تواند اختلالات سیستم ایمنی مانند کم خونی ایمنی، التهاب تیروئید، دیابت و... باشد.

مبتلایان به طاسی منطقه‌ای در یک سوم موارد خود به خود بهبود می‌یابند و نیازی به درمان ندارند ولی در موارد شدید می‌توان از داروهای کورتون (موضعی یا تزریق داخل جلدی)، ماینوکسیدیل، پووا تراپی و... استفاده کرد.

 

طاسی کامل

طاسی کامل یا آلوپسی توتالیس به ریزش تمام موی سر اطلاق می‌شود. این بیماری دارای دوره‌های رشد و ریزش مو می‌باشد، هرچند که  پیش آگهی رشد طولانی مدت مو در آن ضعیف است.

استفاده از کلاه گیس در بیماری آلوپسی توتال و یونیورسال امری عادی و لازم می باشد استفاده از آن سبب می گردد درصد زیادی از اطرافیان فرد پی به بیماری فرد نبرند .

 

طاسی سرتاسری

طاسی سرتاسری یا آلوپسی یونیورسالیس به ریزش تمام موی بدن اطلاق می‌شود، که بسیار نادر است.

 

طاسی ژنتیکی

نوعی ریزش موی شایع و پیش رونده است که در مردان بیشتر از زنان دیده می شود. این نوع ریزش موی سر به شکل های مختلفی چون طاسی کامل، کم پشتی گسترده مو، طاسی جلوی سر، طاسی پشت سر و طاسی سکه ای یا آلوپسی دیده می شود.

این نوع طاسی در زنان نیز دیده می شود و روند شروع آن در زنان دیرتر از مردان می باشد. در مردان  بیشتر در سنین بالای ۵۰ سال و در زنان بیشتر در سنین بالای ۶۵ سال دیده میشود. بعضا در افراد جوان زیر ۳۰ سال نیز طاسی ژنتیکی دیده می‌شود.

 

پی ار پی طاسی

علت وجود این نوع ریزش مو عوامل ژنتیکی و عوامل هورمونی توام با هم می باشد. افزایش بیش از حد هورمون دی هیدرو تستوسترون باعث نازک شدن موها در طی زمان شده و در نتیجه با از بین بردن کامل فولیکول های مو باعث طاسی می شود.

 

علل ریزش موقتی مو

• بیماری‌ها: مثل دیابت، لوپوس، بیماری تیروئید؛ تب شدید، آنفلوانزای شدید، جراحی

• سوء تغذیه: پروتئین و آهن ناکافی رژیم غذایی، رژیم غذایی متغییر، بیماری‌های ویژه نظیر اختلالات غذا خوردن

• داروها: داروهای مؤثر در درمان نقرس، التهاب مفاصل، افسردگی، مشکلات قلبی و فشار خون بالا و مصرف قرص ضدبارداری

• درمان‌های طبی: شیمی درمانی و رادیوتراپی ( پس از پایان درمان، موها مجدداً رشد می‌نمایند)

• دوران نوزادی: نوزادان اغلب طی چند ماه اول زندگی موهای خود را از دست می‌دهند. این موها توسط موهای پایدارتر جایگزین می‌شوند. همچنین موی پشت سر خود را به دنبال کشیده شدن بر تشک و صندلی ماشین از دست می‌دهند.هنگامی که کودک شروع به نشستن می‌کند، رشد موها دوباره شروع می‌شود.

• زایمان: برخی خانم‌ها ریزش موی شدیدی را چند ماه پس از زایمان تجربه می‌نمایند. علت این است که در طی بارداری، موها وارد رشد فعال می‌شوند و بعد از زایمان به سرعت به وضعیت طبیعی باز می‌گردند.

 

بررسی عامل ژنتیک در ریزش مو

عامل ژنتیک را می توان شایع ترین دلیل ریزش موی سر در افراد به خصوص آقایان دانست. نحوه به ارث رسیدن طاسی و ریزش مو به شکل چند ژنی است و ریسک بروز طاسی با درگیر بودن تعداد بیشتری از افراد فامیل بیشتر می شود. لازم به ذکر است که بیشترین میزان طاسی در افرادی است که پدرشان طاس باشد. ریزش موی ژنتیکی با افزایش سن تشدید می شود و ممکن است به صورت ریزش از دو طرف سر، ناحیه پیشانی به صورت عقب نشینی موها و بالای فرق سر خود را نشان دهد. نکته این جاست که ریزش 50 تا 100 تار مو در روز طبیعی است و زمانی که می گویند فردی ریزش مو پیدا کرده که سرعت ریزش موی وی بیش از این باشد. در مورد دیگر فرد کم مو است و به صورت مادرزادی موهای کم پشتی دارد که به مسائل ژنتیکی مربوط نمی شود. در این افراد تراکم مو روی پوست سر کم است و از همان زمان تولد، فرد کم مو بوده است و با افزایش سن به تراکم موهایش افزوده نمی شود.

 

چگونه ژنتیک بر ریزش مو تاثیر می گذارد؟

ژن گیرنده آندروژن بر روی کروموزوم X قرار دارد که از مادر به فرزند پسر منتقل می شود ولی این انتقال به صورت چند ژنی می باشد. بر اساس تحقیقات محققان، ژن طاسی روی کروموزوم اتوزومال قرار گرفته است.

این ژن در مردان به صورت اتوزومال غالب و در زنان اتوزومال مغلوب ظاهر می شود. در مرحله تشکیل جنین ژن طاسی سبب می شود یک سری از فولیکول های مو نسبت به دی هیدروتستوسترون حساس شوند و پس از بلوغ به دنبال افزایش سطح هورمون های آندروژنی، این فولیکول های حساس وارد مرحله کوچک سازی شده و از بین بروند.

 

طاسی ژنتیکی چگونه متوقف می شود؟

در سال های اخیر شامپوها، روغن ها و اسانس های جدیدی به بازار جهت رفع طاسی سر و جلوگیری از طاسی ژنتیکی معرفی شده اند، این نوع داروها تاثیر قابل توجهی در متوقف شدن طاسی ژنتیکی داشته اند و روند طاسی ژنتیکی را کند کرده اند اما با عنوان درمان قطعی موثر نمی باشند.

 

درمان طاسی ژنتیکی با روش کاشت موی سر

کاشت مو و پیوند مو از روش های جدید برای رفع طاسی ژنتیکی می باشد. کاشت مو با روش های متنوعی انجام می شود که به عنوان مثال می‌توان به روش های مینی گراف، میکروگراف، روش فیت اشاره کرد. این روش ها با توجه به نوع عمل، زمان عمل، نحوه ی برداشت مو و نحوه ی کاشت مو تقسیم بندی می‌شوند. برای انجام این عمل باید به پزشکان متخصص مربوطه مراجعه کرده و زیر نظر این افراد اقدام به رفع طاسی ژنتیکی نمود.

 

ژن طاسی سر چه نقشی در ریزش مو دارد؟

ژن طاسی یا کچلی آندروژنیک یکی از دلایلی است که افراد زیادی به دلیل وجود آن دچار ریزش مو می‌شوند.طبق تحقیقات صورت گرفته علت درصد زیادی از طاسی ها ژنتیک است.این عامل باعث می‌شود تا فرد قبل از ۵۰ سالگی موهای سر خود را از دست دهد . ژن طاسی باعث می شود تا ریشه ی موها به دلایلی که وجود دارد دچار ضعف شوند و ویتامین ها و مواد تغذیه ای توسط مو تامین نشود.

 

چگونه می توان به وجود ژن طاسی پی برد؟

معمولا وجود ژن طاسی سر از طریقی علائمی که وجود دارد به طور واضح قابل شناسایی خواهد بود.افرادی که به دلایل ژنتیکی دچار ریزش مو می شوند معمولا در سنین پایین در قسمت شقیقه، موهایشان کم پشت می‌شود.علاوه بر این افرادی که ژن طاسی سر برخوردارند؛ موهای نازکی دارند و ریزش موی بیشتری نسبت به افراد دیگر خواهند داشت.

 

چه راه کارهایی جهت توقف ریزش مو وجود دارد؟

• موهایتان را ماساژ دهید.ماساژ دادن مو باعث می شود حتی با وجود ژن طاسی سر باز هم موهای ضخیم داشته باشید و با افزایش گردش خون در سطح پوشت سر ریشه ی موهایتان تقویت شود.

• از روش های گیاهی استفاده کنید. روش های گیاهی جزء یکی از بهترین روش ها برای جلوگیری از ریزش مو به حساب می آیند و می توانند موها را تقویت کنند و از بروز مشکلات متعددی که برای موها به وجود می آید جلوگیری به عمل آورند.

• چکاب کامل شوید و مطمئن شوید کمبود آهن؛مشکلات هورمونی؛کیست تخمدان؛کم کاری غده تیروئید و ... نداشته باشید.

 

References

Hagenaars, S.P., Hill, W.D., Harris, S.E., Ritchie, S.J., Davies, G., Liewald, D.C., Gale, C.R., Porteous, D.J., Deary, I.J., and Marioni, R.E. (2017). Genetic prediction of male pattern baldness. PLoS genetics 13, e1006594.

      Madani, S., and Shapiro, J. (2000). Alopecia areata update. Journal of the American Academy of Dermatology 42, 549-566.

            Ramos, P.M., and Miot, H.A. (2015). Female pattern hair loss: a clinical and pathophysiological review. Anais brasileiros de dermatologia 90, 529-543.